Oververhitting van de hond
Oververhitting door een dikke vacht
Er bestaat veel onwetendheid over hyperthermie, ofetwel oververhitting, bij o.a. honden. In veel gevallen worden vachten afgeschoren, uitgedund of van de onderwol ontdaan. Dit artikel tracht het belang van het intact houden van de vacht – in dit geval specifiek de vacht van een hond – duidelijk te maken.
Het lichaam van de hond moet een constante temperatuur houden, 38 tot 39 graden, afhankelijk van de grootte van het dier. De vacht (dekharen en onderwol), de huid en de onderhuid (met vetcellen) vormen samen de isolatie. In elk seizoen moet de lichaamstemperatuur constant blijven. Dat geldt voor zowel buiten wandelen bij een temperatuur van -15 graden Celsius als bij de kachel met een temperatuur van +25 graden Celsius.
De vacht is slechts één onderdeel van de isolatie, maar wel een heel belangrijk onderdeel. Denk bijvoorbeeld aan een thermoskan, die bij het schaatsen de chocolademelk warm houdt en 's zomers de limonade koel. Zouden die dranken in een gewone fles bewaard worden, koelt de chocolademelk af en wordt de limonade warm. De dikte van de wand, met name de isolerende luchtlaag tussen de binnenste laag en de buitenste laag, is erg van belang. Deze luchtlaag is ook aanwezig in de vacht van de hond, zowel tussen de dekharen als de onderwol. Bovendien werkt de vacht als een parasol, zodat de zonnestraling niet direct de zongevoelige huid kan bereiken. Zonverbranding en DNA-schade door UV straling wordt door een intacte (dikke) vacht tegengegaan – zeer kortharige en wit/licht getinte dieren zijn dus extra gevoelig.
Bontjas
Helaas wordt de vacht van huisdieren ten onrechte als een bontjas gezien. Deze vergelijking klopt echter niet. Als mensen in de zomer een bontjas gaan dragen krijgen we het ongelofelijk warm. Wij hebben echter een ander regulatiesysteem dan honden
Als mensen in een te warme omgeving zijn of zelf warmte-overschot creëren door inspanning, wil ons lichaam die warmte kwijt. Onze bloedvaten verwijden zich zodat het bloed warmte kan afgeven aan de koelere omgeving. Bovendien voeren exocriene (op de huid uitmondende) zweetklieren lichaamsvocht af. Dat vocht verdampt op de huid, wat voor verkoeling zorgt en oververhitting voorkomt.
Dit regulatiesysteem werkt niet bij honden. Hun zweetklieren hebben als functie om de huid en haren in conditie te houden (samen met de talgklieren), maar met warmte-afvoer (oftewel verkoeling) heeft dat niets te maken. De exocriene zweetklieren in de voetzolen van de hond zijn vooral bedoeld om geursporen achter te laten. Daarom vindt een opgejaagde, gevluchte hond jou en de auto terug in het bos. Zo'n klein oppervlak heeft te weinig zweetklieren om een heel hondenlijf af te koelen. De poten in een bak koud water zetten heeft daarbij weinig zin. De bloedvaten in de poten zullen zich dan toeknijpen.
Geef de hond zijn zin
Wat is dan wel de manier om met een volbehaard huisdier de zomer veilig door te komen? Hoe gaat de hond er zelf mee om?
Allereerst valt het op dat een hond gaat hijgen, zowel bij inspanning als in een warmere omgeving. Het is een mechanisme waarbij de warmte via de ademhaling aan de omgeving wordt afgegeven. Tegelijkertijd haalt het dier daarmee koelere omgevingslucht naar binnen. Het hijgen van een hond is niet zielig. Mensen raken soms bezorgd of misschien zelfs geërgerd door dit gehijg. Laat de hond gerust hijgen en straf de hond niet omdat hij hijgt. De extra aandacht die hij ermee krijgt maakt dat hij graag in jouw buurt komt hijgen.
Een andere manier voor de hond om oververhitting te voorkomen, is plat op de buik op een koele ondergrond gaan liggen. De bloedvaten in de schaarsbehaarde oksels en liezen zullen verwijden zodat de verhoogde bloedtoevoer in de oksels en liezen warmte aan de koele ondergrond kan afgeven. Na een tijdje staat de hond op, neemt misschien een slok water (met hijgen verliest hij vocht) en ploft iets verderop neer op een nieuwe koele ligplaats.
Het bioritme van de hond heeft zich behoorlijk aangepast aan ons leefschema. Tijdens warmere perioden moeten we dit toch veranderen. Plan wandelingen in de randen van de dag, blijf tussen 12:00 en 15:00 uit de zon. Als er al gespeeld of getraind moet worden, doe dit dan ’s avonds als het koeler is.
Veel honden zijn zonaanbidders en je snapt soms niet hoe ze het in de blakerende zon uithouden. Zolang het een gezond dier betreft hoeft dit geen bezwaar te zijn. De koudere ondergrond vormt meestal net de tegenhanger van de hete zon, zodat de lichaamstemperatuur in balans blijft. Voor honden met artrose kan lang op een te koude ondergrond liggen stijfheid opleveren. Overleg in dat geval met de dierenarts of medicatie mogelijk is.
Wees er wel van bewust dat een dunne of getrimde vacht, zeker met weinig tot geen pigment, zonnestraling doorlaat. De hond heeft daar zelf geen weet van en kan verbrandingen en erger oplopen. Ook matig gepigmenteerde, kortbehaarde oren en snuiten van normale vachten zijn gevoelig voor verbranding en uiteindelijk voor huidtumoren. Laat de zonliefhebbers daarom niet buiten tussen 12:00 en 15:00.
Samengevat
Laat een hond lekker hijgen, sta hem toe de koelste plek op te zoeken en neem hem niet mee op wandelingen. Laat hem niet werken of in een kleinere ruimte achter. Kortom, laat hem lekker lui zomervakantie houden. Is hij van een erg actief type, dwing hem dan tot rust en laat de bal thuis.
Laat de onmisbare, huidbeschermende en isolerende vacht zoveel mogelijk met rust. Voor honden met vachten die getrimd moeten worden is het belangrijk een vachtlengte van zeker 1,5 centimeter te sparen. Bij honden met een lichtere vachtkleur zal een langere vachtlengte gespaard moeten worden. Een verstandige trimmer weet ervan.
Oorspronkelijk tekst van Jet Bijen Veldhoen, bewerkt door Trimsalon Elly Weggemans.
